Phan Châu Trinh, Nguyễn An Khương, Cường Để hay Roland Garros là những tên tuổi lớn từng sống và gắn bó với đoạn đường này.
|
Video 6 đại gia chiếm hữu đất quà Nguyễn HuệNgoài Vạn Hưng vượng Phát, 5 đại gia khác là Satra, Saigontourist, Sunwah, BIDV, Tài Nguyên đang chiếm hữu đa dạng đất tiến thưởng trên phố đi bộ Nguyễn Huệ (quận 1, TP.HCM) nhất. |
Từ kênh Mini Vải trên bến dưới thuyền tới đại lộ Charner thời Pháp hay những nơi công cộng Nguyễn Huệ thời nay, đoạn đường này là chứng nhân của một quá trình đầy bất định của lịch sử Sài Gòn.
Trong cuốn Sài Gòn – Mini Lớn: Ký ức thị trấn và nhân loại, nhà tìm hiểu Nguyễn Đức Hiệp đã ví đại lộ Nguyễn Huệ của Sài Gòn giống như Champ-Élysée của Paris (Pháp).
Những vết tích thời gian
Phố đi bộ bây giờ bắt nguồn từ một con kênh đào tên là Quán ăn Vải, còn có cái tên khác là Kinh Lớn. Cuối thế kỷ 19, kênh Siêu thị Vải của thành Gia Định là nơi sắm sửa sầm uất.
Theo Nguyễn Đức Hiệp, trong một cuốn sách xuất bạn dạng năm 1883, ông Anatole Petiton cho nhân thức kênh Mini Vải dài khoảng vài trăm thước, mở màn từ sông đi tham gia thì ở phía bên phải là các ngôi nhà của người Âu và một số nhà của người Hoa, Ấn, bên trái là các ngôi nhà, chợ và những siêu thị khác của người Hoa.
 |
| Kênh Siêu thị Vải buôn bán sầm uất, nhị bên con đường là khu chợ của người Hoa và người Ấn. Ảnh tư liệu. |
Ven kênh Cửa hàng Vải từng có một bến xe bằng gỗ được xây dựng vào năm 1863 bởi đô đốc Bonard. Đây được coi là trên hè phố đầu tiên của Sài Gòn, xây dựng thương hiệu sau khi người Pháp choán hoàn toàn Sài Gòn – Gia Định. Vị trí của những nơi công cộng này được phỏng đoán là toà nhà Sun Wah hiện tại, góc Nguyễn Huệ và Tôn Thất Thiệp.
Đến năm 1887, kênh Cửa hàng Vải được lấp bất chấp sự phản đối của các nhà bán buôn dọc hai bên bờ kênh. Một đại lộ tân tiến có mặt trên thị trường thay cho hình ảnh trên bến dưới thuyền đặc trưng của một Nam Bộ cũ. Đại lộ mới có tên Charner.
Sự phát hành của đại lộ Charner gắn liền với sự hiện ra của những thương gia người Pháp, người Việt, cạnh tranh với người Hoa, Ấn. Đây còn là nơi đơn vị phổ thông lễ hội lớn của Sài Gòn như lễ quốc khánh 14/7 của Pháp hay lễ hội rước rồng của người Hoa.
 |
| Một góc thị trấn Nguyễn Huệ hiện nay. Ảnh: Anh Tuấn. |
Trong ký ức của đa dạng người Sài Gòn, con đường Nguyễn Huệ gắn với hình ảnh của phiên chợ hoa ngày Tết. Cho đến cuối thế kỷ 20, Nguyễn Huệ vẫn là chợ hoa xuân chính của TP. Người bán mang hoa từ các thức giấc miền Tây, theo ghe về bến Bạch Đằng và bày hoa dọc theo con xã.
Mini hoa sau đó được dời về những nơi công cộng 23/9, tuyến phố hoa Nguyễn Huệ quay về với hình hài của một nơi trưng bày hơn là nơi trao đổi hoa tết của người Sài Gòn.
Tên phường, phận người
Nhiều nhân vật lịch sử đã để vết tích mà ít người nhân thức đến. Trong khoảng Vương Thái, Émile Gsel, Pun Tun (Tân Luân), đến Phan Châu Trinh, Nguyễn An Khương, Cường Để hay Roland Garros từng sống hoặc cư trú một thời gian trên con đường này.
Trong khoảng những tư liệu từ Niêm giám Đông Dương và các bức ảnh của các thợ chụp ảnh người Pháp còn lưu lại, có thể kể lại được những tên nhà gắn với từng số mệnh và con người trên con đường này.
 |
| Con hẻm 53 được sinh ra từ thời Pháp, là nơi độc nhất vô nhị có người ở, khác hẳn trái đất phồn hoa, náo nhiệt ngoại hình các con phố Nguyễn Huệ. Ảnh: Lê Quân. |
Theo Nguyễn Đức Hiệp, số 49 tuyến phố Charner là tiệm may của ông Nguyễn An Khương, phụ vương của ông Nguyễn An Ninh. Ông Nguyễn An Khương là một thân sĩ trong phong trào Minh Tân.
Trên lầu là khách sạn Chiêu Nam Lầu, nơi cụ Phan Châu Trinh đã ngụ cư trong thời gian ngắn khi từ Pháp trở lại Sài Gòn. Trong cuốn “Nguyễn An Ninh: Tôi chỉ là cơn gió thổi” của bà Nguyễn Thị Minh có nhắc đến Chiêu Nam Lầu. chậm tiến độ là nơi “chiêu nhân hậu đãi sĩ của người vn, nơi chạm mặt của hero tuấn kiệt ba miền, nơi tá túc của những nhà ái quốc Bắc Trung phiêu dạt vào Nam”.
Chiêu Nam Lầu ở số 49 các con phố Charner cũng chứng kiến những phút giây cuối đời của nhà cách mệnh Phan Châu Trinh ngày 24/3/1926. “Đám tang cụ Phan Châu Trinh trong khoảng đây đi tới nghĩa trang Gò Công là sự bộc bạch tâm sự, hoài vọng lớn nhất về đất nước, cuộc sống phố hội của người Việt Nam ở Sài Gòn, một đám tang khổng lồ với lượng người đi rước, các cửa tiệm của người Việt ở Sài Gòn – Mini Lớn đều đóng cửa, mà tin báo Pháp nói ngày đó là ngày Việt Nam thức tỉnh giấc” (trích Sài Gòn – Chợ Lớn: Ký ức đô thị và loài người).
Phổ quát người Việt sau này biết đến giải tennis mở mang của Pháp tại sân quàn vợt ở Paris có tên Roland Garros. Đó là tên của một phi công nổi tiếng, người trước tiên lái phi cơ qua Địa Trung Hải tham gia năm 1913 và là nhân vật của nước Pháp trong Thế chiến thứ nhất. Ít khách hàng nào biết rằng, Roland Garros đã trải qua thời niên thiếu ở Sài Gòn, trên đoạn đường Charner tại số nhà 117.
Ở phía cuối tuyến phố Nguyễn Huệ bây giờ, vẫn còn sinh tồn toà nhà Ngân khố TP.HCM. Sự ra đời của toà nhà này gắn với sự kết thúc công đoạn hoàng kim của Cơ sở Sài Gòn (Cơ sở Cũ), sau khi chợ Bến Thành được xây dựng.
Khách sạn Rex ở góc các con phố Nguyễn Huệ và Lê Thánh Tôn hiện tại là toà nhà bán xe hơi của ông Élime Bainier. Ông chính là người đầu tiên tài xế buýt nhằm giới thiệu dụng cụ tải công cộng cho nhiều quan chức và nhân viên chính quyền trên phố xã Sài Gòn vào năm 1909.
Năm 1953, bà xã con ông Bainier trở về Pháp, hoàng hậu chồng hoàng tử Nguyễn Phúc Ưng Thi đã tìm lại toà nhà này và phá đi để xây khách sạn Rex, rạp chiếu phim và các siêu thị mà cho tới hiện giờ vẫn còn vẹn nguyên.
Toà thị sảnh Sài Gòn, nay là UBND TP.HCM được xây dựng trong khoảng năm 1901 và hoàn thành vào 1909, đúng 50 năm sau khi Pháp chiếm thành Sài Gòn. Toà nhà này được xây bởi kiến trúc sư Paul Gardès và được trang trí kiến trúc bên ngoài bởi một nhà điêu khắc trẻ tuổi Louis-Lucien Ruffier.
Từ năm 1945 đến 1975, toà nhà này là hội sở của Hội đồng TP và Thị trưởng TP Sài Gòn – Chi nhánh Lớn. Sau 1975, đây là trụ sở của UBND TP.HCM.
Giã từ một Sài Gòn xưa đã bị mất đi
Thương xá Tax chính thức phá tháo toàn bộ để xây tòa tháp mới. Việc “bảo tồn” những gì được bảo tàng (thảm gạch mosaic, thanh tay vịn cầu thang trang hoàng con gà bằng đồng) đã hoàn thành giai đoạn trước tiên. Những lời hứa hẹn phục dựng lại hình dạng của một Tax xưa cũng đã được nhắc lại.
Giờ chỉ còn hy vọng bảo quản tốt những gì đã mang đi.
Tôi nghĩ là sau khi túa gỡ, khiến cho sạch sẽ nên trưng bày cùng với những thuyết minh về giá trị nghệ thuật của những bộ phận trang trí này, những hình ảnh, video, mô phỏng về những kiến trúc gần giống trên thế giới… cho bà con xem.
 |
| Bên trong Thương xá Tax trước ngày bị túa toá. Ảnh: Lê Quân. |
Sự nắm bắt biết của số đông về giá trị của cổ vật vừa để vật quý không bị rơi tham gia lãng quên, vừa để có thể “giám sát” giai đoạn bảo quản và sau này phục dựng những cũ rích vật này trong nhà cửa mới. Hy vọng sau những năm xây đắp một tòa nhà mấy chục tầng, “ châu (lại) về Hợp thị trấn” toàn diện, chính xác và đẹp hơn.
Tax mới sẽ là tòa tháp của thế kỷ 21. Cũng như rộng rãi tòa tháp khác đang mọc lên như nấm sau mưa ở thành phố này. Tax có biến thành di sản và ký ức của công dân thế kỷ 21 hay không còn là tùy thuộc tham gia đa dạng vấn đề. Nhưng có một yếu tố cam đoan, khi chúng ta không quý trọng di sản của thế hệ mình thì đừng dạy dỗ con cháu phải quý trọng những gì chúng có.
Tôi chỉ có 41 năm gắn bó với Tax và bùng binh cây liễu, cà phê Givral, Eden, Ba Son… nhưng phải chứng kiến phần nhiều lần lượt ra đi…
(Tấn sĩ Nguyễn Thị Hậu, Nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Tạo ra TP.HCM)
Giá đất khu 'tứ giác tiến thưởng' Nguyễn Huệ có thể trên 1 tỷ/m2Trúng thầu đầu tư vào khu “tứ giác tiến thưởng” trục đường Nguyễn Huệ nhưng để triển khai công trình, chủ đầu tư có thể đối mặt với giá bồi hoàn to đùng. |
lịch sử ở dọc đường Nguyễn Huệ trường học Nguyễn Huệ đại lộ Charner kênh Chi nhánh Vải kiến trúc Sài Gòn xưa Thương xá Tax
Có thể bạn quan tâm: tin thời sự
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét