Thầy giáo Kinh Duy Trịnh san sớt về quá trình sưu tầm kho tàng truyện cũ kĩ dân tộc Chăm và những trị giá hoành tráng của di sản văn học dân gian này.
Thế cuộc dạy học của thầy giáo Kinh Duy Trịnh gắn liền với công tác soạn, giảng dạy tiếng nói của dân tộc bản thân, là tiếng Chăm. Về hưu, thầy vẫn miệt mãi với công tác sưu tầm và dịch các văn phiên bản Chăm cổ, nhằm gìn giữ và lan tỏa vẻ đẹp văn hóa Chăm. Mới đây, thầy cho mở bán bạn đọc cuốn Truyện cổ lỗ Chăm. Trong không khí 20/11, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với thầy quanh quéo chủ đề này.
- Thưa thầy Kinh Duy Trịnh, cơ duyên nào đưa thầy tới với công việc sưu tầm và dịch các văn phiên bản Chăm cổ?
- Tôi là thầy giáo được đào tạo trong trường trung cấp sư phạm. Khóa tôi có học thêm môn tiếng Chăm. Mục đích để về dạy trường có sinh viên Chăm theo học. Sau đó Ty Giáo dục (nay là Sở Giáo dục & Đào tạo) vấn đề động tôi về công việc tại Ban Soạn sách chữ Chăm. Đặc trưng của tập đoàn này là soạn sách cấp tiểu học, bồi dưỡng nghiệp vụ cho thầy giáo giảng dạy tiếng Chăm trong các trường tiểu học.
Môn tiếng Chăm còn có dạy thêm phân môn kể chuyện bằng tiếng Chăm, nhằm rèn cho sinh viên thêm về khả năng nói. Chính bởi vậy anh em trong tổ chức phải đi điền dã, sưu tầm các truyện cũ kĩ Chăm để đưa tham gia chương trình giảng dạy.
Trong khoảng đó tôi với anh em trong tổ chức đi sưu tầm truyện cổ lỗ Chăm. Ngoài ra, mái ấm tôi còn có một vài chục quyển sách viết tay do ông nội tôi để lại, trong đó có tập bỏ ra riêng cho truyện cũ kĩ.
- Thầy có thể san sẻ thêm về những tháng năm dạy học và khiến công tác soạn sách tiếng Chăm? Cái không dễ dàng khi tiếp cận các văn bạn dạng cũ rích là gì, thưa thầy?
- Trong thời điểm này tôi vẫn chấp hành một cách thức âm thầm và âm thầm là tom góp các văn bản cổ bằng cách xin phôtô. Lúc trước thì ngồi chép từng phiên bản với ngọn đèn dầu, vì chưa có điện. Có cụ khó tính không cho đem về mà phải ngồi chép tại chỗ, vì các cụ sợ mất, thất lạc, khó khăn tìm.
Thuận tiện trong việc tiếp xúc với văn bản thì ít. Nhưng gian khổ khá rộng rãi. Thứ nhất là chữ viết của các cụ cao tay xưa: có cụ viết chữ rất đẹp rõ nét; có cụ viết dỡ, viết với tốc độ cao, viết tắt, để lâu quá chữ viết mờ đi đôi chỗ.
Thứ nhị là nhân tố giấy. Ngày xưa các cụ dùng giấy tiểu, giấy đại.. gọi là giấy gió. Bảo quản chưa được tốt như hiện nay. Thứ nữa là các trong khoảng ngữ Chăm cổ lỗ hiện giờ ít sử dụng trong cộng đồng Chăm.
Tôi phải nhờ tới Tự điển Chăm -Việt - Pháp; Chăm - Pháp; Chăm - Việt. Ngoài ra tìm các cụ cao tay trong làng hay làng khác để nắm bắt nghĩa của từ mỗi khi gặp phải trong khoảng cũ rích bây chừ ít dùng trong đồng đội Chăm. Cái đặc biệt khó là gặp gỡ các phương ngữ vùng này, vùng kia trong văn bản cũ kĩ.
 |
| Sách Truyện cũ kĩ Chăm vừa được công bố bạn đọc. |
- Khi tiếp xúc các văn bản Chăm cổ lỗ, yếu tố tuyệt hảo nhất với thầy là gì?
- Ngoài các văn phiên bản viết bằng văn xuôi. Điều khiến cho tôi tuyệt vời nhất là tục ngữ, thành ngữ, thơ Chăm. Những câu nói thông thường, giản dị tạo điều kiện cho các thế hệ học tập được ở cổ hủ nhân những kinh nghiệm trong cuộc sống, như về luân lý, đạo đức loài người,…
- Thầy bình chọn truyện cổ lỗ Chăm có vị trí như thế nào, khi đặt trong cả kho tàng truyện cổ hủ dân dã của người Việt?
- Truyện cũ kĩ Chăm mang sắc thái riêng của người Chăm. Những diễn biến rất đời thường trong sinh hoạt cũng như cuộc sống của bà con Chăm.
Truyện cũng nói về lòng tham lam, lòng gan dạ kiêu dũng, hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc sống, đạo đức nhân loại, tình hòa hợp, đức tính thật thà… giảm thiểu các thói hư như sự bội bạc, gian dối, lừa lọc, giành giật.
Mỗi dân tộc có bí quyết răn dạy riêng nhưng tựu trung có cùng mục đích hướng loài người tới với cái thiện, cái đẹp. Truyện cũ rích Chăm góp phần khiến cho phong phú và đa dạng kho tàng truyện cũ kĩ bình dân vn.
 |
| Phần minh họa sống động của sách do họa sĩ trẻ Tôn Nữ Thị Bích Thoa bộc lộ. |
- Được nhân thức, cuốn "Truyện cũ kĩ Chăm", do NXB Kim Đồng ấn hành, là cuốn sách trước tiên do thầy sưu tầm và dịch được tầm thường đa dạng, thầy muốn gửi thông điệp gì tới với bạn đọc, khác lạ là các em thiếu nhi?
- Tôi nghĩ, các em thiếu nhi như tờ giấy trắng. Giả dụ được khắc tham gia khối óc thơ ngây và hồn nhiên của các em những mẫu chuyện tốt thì sau này các em sẽ trở thành những công dân tốt, hữu dụng cho phường hội.
Với Truyện cũ kĩ Chăm, hy vọng các em không chỉ nhận những bài học tốt đẹp, mà còn bước tham gia trái đất cổ tích lấp lánh yếu tố thần kì, nuôi dưỡng trái tim thánh thiện, giàu yêu mến.
- Những gì đã in trong "Truyện cũ rích Chăm" chắc hẳn chỉ là một phần rất bé nhỏ so với các văn bạn dạng mà thầy đã sưu tầm và dịch? Sau cuốn sách này sẽ còn những tác phẩm khác nữa, phải vậy không, thưa thầy?
- Đúng vậy. Tôi rất vui vì Truyện cũ rích Chăm công bố bạn đọc. Cuốn sách đã được ban biên tập chăm sóc, trau chuốt về ngôn trong khoảng, câu chữ, tôi rất ưng ý. Cho nên tôi đã gửi cho NXB tập 2. Hiện thời tôi vẫn đang tập thích hợp thêm các câu chuyện mới cho những dự định tiếp theo.
Nhà giáo Kinh Duy Trịnh sinh năm 1956. Quê quán: Làng Pa-lay Phụ vương-vét, xã Phú Lạc, thị xã Tuy Phong, thức giấc Bình Thuận.
Các sách đã biên soạn: Bộ sách giáo khoa 20 quyển, dùng trong giảng dạy bậc tiểu học vùng đồng bào Chăm, do NXB Giáo dục xuất bản năm 2008, 2009, 2010.
Tạo dựng cửa kho tàng truyện cũ rích ChămLần đầu tiên những câu chuyện ngụ ngôn, thần thoại và cổ hủ tích của dân tộc Chăm được tập hợp, chung phổ biến với độc giả. |
Thầy giáo Kinh Duy Trịnh và Truyện cũ kĩ Chăm Truyện cũ rích Chăm Kinh Duy Trịnh
Xem nhiều hơn: tin tổng hợp
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét