(Xây dựng) - Phiên bản sắc và văn minh là một chủ đề được đề cập nhiều trong thời điểm qua. Cùng với xu hướng đô thị hóa, hội nhập toàn cầu hóa, kiến trúc thành phố, khác biệt là các đô thị “truyền thống” đứng trước những tác động của kiến trúc mới từ các nước bên ngoài được du nhập vào, phát triển một cuộc đấu tranh khốc liệt giữa bạn dạng sắc và tiến bộ với các kiểu loại hình kiến trúc mới. Đương nhiên trên tầm nhìn cục bộ, không thể phủ kiếm được những đóng góp kiến trúc ngoại nhập với đa dạng điểm cộng tiên phong về công nghiệp, đơn vị môi trường, khi mà đó yếu tố bạn dạng sắc vẫn có thể được thừa hưởng và lưu giữ mở đầu từ quy hoạch thành phố.
Quy hoạch cụm công trình cao tầng giữa các khu nhà thấp tầng khu vực quận Hoàng Mai, TP Hà Nội.
Vai trò của quy hoạch thị trấn với phát huy trị giá bản sắc kiến trúc
Bản sắc có trong cả kiến trúc truyền thống và kiến trúc mới. Giữa chúng luôn có một trận chiến tranh nội tại diễn ra một bí quyết tự nhiên, âm thầm nhưng rất mãnh liệt. Trong suốt giai đoạn sản xuất và tiếp thu những nhân tố ngoại nhập, đô thị như một nội hàm chứa rất nhiều các tác động tích cực và tiêu cực. Quy hoạch đô thị với vai trò xác định phương hướng, sản xuất đô thị luôn là nền tảng để thị trấn có lựa chọn hấp thụ các kiến trúc mới (bao gồm cả kiến trúc mới ngoại nhập) cũng như phát huy các giá trị bạn dạng sắc kiến trúc - văn hóa phiên bản địa.
Bản sắc kiến trúc tự thân đã là một khái niệm đang trong quá trình nghiên cứu, một thành phần trong toàn cục bản sắc văn hóa. Khác biệt, bạn dạng sắc đô thị nói phổ biến hay kiến trúc thành phố đặt ra trong trận đấu tranh giữa “bạn dạng địa” và “ngoại nhập” hiện thời vẫn còn là một nhân tố cần khiến cho rõ. Đặc biệt, sự ngày càng tăng, phát triển khỏe khoắn các đô thị lớn hiện nay với những yên cầu tạo ra bền vững đã biến thành nhân tố toàn cầu, là thử thách không chỉ với các thị trấn đã xuất hiện mà với cả các thị trấn đang trong công đoạn hiện ra và mở mang. Trong bối cảnh như vậy, cần phải thấy rõ những đặc thù riêng của phiên bản sắc kiến trúc, mà quy hoạch thị trấn cần thừa hưởng và phát huy.
Cấu trúc đô thị: Phần nhiều các tìm hiểu đã đưa ra danh sách cấu trúc thành phố (Urban Form) không chỉ phản ảnh sự chuyển động của các hoạt động kinh tế - đời sống mà còn bao gồm nội hàm nguyên tắc văn hóa xã hội của số đông. Ở các thị trấn vietnam, cấu trúc đô thị phản ảnh rõ giai đoạn chuyển tiếp từ nếp sống nông thôn sang nếp sống công nghệ và quan niệm phong thủy, tâm linh trước lối sống văn minh. Cấu trúc thị trấn là yếu tố tiên quyết đầu tiên để có thể tiếp thụ kiến trúc mới một phương pháp phối hợp với bảo tồn các nét bản sắc truyền thống.
Trong một thời điểm dài lúc trước, các lý thuyết về quy hoạch thành phố ở các nước nhà tiên tiến trên thế giới đều đưa ra danh sách những quan điểm nghĩ là cần một cấu trúc thị trấn mới tương ứng, bởi các mô phỏng định cư truyền thống của thành phố trong quá khứ không còn thích hợp với cách thức đóng gói và lối sống công nghiệp bây chừ. Chính nhân tố này, khi vận dụng một phương pháp khiên cưỡng đã tạo nên các mô hình thành phố thế giới hóa, chối bỏ lịch sử và bạn dạng sắc phiên bản địa.
Quy hoạch khu trung tâm Hà Nội năm 1925 do Kts Ernest Hebra thực hiện
Kiến trúc cảnh quan khu trọng điểm Thủ đô xưa.
Tại vietnam, thời gian qua cũng đã có không ít các cảnh báo của chuyên gia quy hoạch về hiện tượng phát hành các thành phố “nhập nội” với mô phỏng quy hoạch và kiến trúc nhang nhác với các đô thị Âu Mỹ, thiếu hẳn một bạn dạng sắc và tính nhận mặt về bản địa. Quy hoạch cấu trúc đô thị kiểu “dập khuôn” và “nhập nội” ko kể đến các yếu tố phiên bản sắc, vô tình chỉ “hỗ trợ cho các kiểu công ty môi trường và loại hình công trình kiến trúc mới mà không tạo được các bệ đỡ cho các yếu tố kiến trúc phiên bản địa phát triển, thành lập tuyến phố cho các kiến trúc lai căng, thiếu các yếu tố hấp thu và việt hóa một cách thức có kỹ thuật và chọn.
Bài học trong khoảng cuối thế kỷ 20 đã được thế giới tổng kết và chắc chắn rằng “chỉ có bảo tồn, phát huy các trị giá truyền thống ngay từ công tác quy hoạch đô thị” mới tạo lập được cấu trúc thành phố tân tiến để thành phố phát hành vững bền và có bạn dạng sắc.
Xem xét quy hoạch TP Hà Nội qua các công đoạn phát triển có thể nhận thấy rõ sự thu nhận kiến trúc mới (ngoại nhập) và bảo tàng các giá trị bạn dạng sắc trong khoảng mô hình quy hoạch đô thị.
Quá trình thực dân địa, với bạn dạng quy hoạch mới của kiến trúc Ernest Hébrard, cũng đã chuẩn y tạo dựng thêm các vòng đai xung quanh khu xã cổ lỗ cùng chuỗi hệ thống các con phố ô cờ với mặt cắt lớn hơn và hệ thống cơ sở vật chất đồng bộ. Trong khoảng đó, tạo dựng ra các khu nhà biệt thự, nhà công sở hành chính theo đẳng cấp kiến trúc thuộc địa mới (cơ bản nhập cảng từ kiểu kiến trúc vùng Địa Trung Hải miền nam nước Pháp). Dĩ nhiên, chúng cũng được Việt hóa để phù hợp với yếu tố kiện thiên nhiên và xã hội vn, trở thành một mốt kiến trúc sành điệu cho đến tận hiện giờ.
Quá trình thành lập cửa, cấu trúc đô thị Thủ đô được mở mang và doanh nghiệp theo hệ thống vành đai với các các con phố xuyên tâm trục lớn tạo nên sự bỗng biến lớn về quy mô 3.340 km2. Thủ đô trở thành đô thị có diện tích lớn nhất cả nước, và là một trong 12 thủ đô có quy mô lớn trên quả đât. Cách làm cho này phù hợp với cấu trúc của các thành phố mới tiến bộ cho phép đơn vị các chuỗi hệ thống tòa tháp cao tầng tiến bộ với các tác dụng căn hộ thông thường cư, văn phòng làm việc dọc theo các trục chính. Đương nhiên, do một số hạn chế giễu về tổ chức quy hoạch nên nhường nhịn như quy hoạch chưa thực sự là “bệ đỡ” cho kiến trúc truyền thống. Cụ thể như quy hoạch kiểu phân lô, không chú ý tới hướng và các yếu tố thiên nhiên dẫn tới kiểu kiến trúc dập khuôn, khó khăn phát huy các yếu tố truyền thống trong kiến trúc như chọn hướng tốt, đơn vị các yếu tố kiện vi khí hậu, song song làm “tăng thêm” nhu cầu dùng các nguyên liệu và kĩ nghệ thông gió, chiếu sáng cưỡng hiếp…
Với thị trấn Thủ đô, trong các khu phường cũ kĩ, phố cũ có không gian sinh thái thành phố với toàn vẹn các yếu tố trong cấu trúc đô thị truyền thống vn, như cảnh quan tự nhiên (cây cỏ, sông, hồ…), không gian tổ chức các hoạt động văn hóa cộng đồng (như quảng trường, trên hè phố cây xanh…). Cấu trúc này đã tạo yếu tố kiện để các kiến trúc truyền thống (kiểu nhà ống khu thị trấn cổ lỗ và kiến trúc “ngoại nhập” theo đẳng cấp kiến trúc Đông Dương (French Colonial Architecture) bao gồm các kiểu nhà biệt thự, nhà công sở cùng tồn tại. Mô hình quy hoạch doanh nghiệp môi trường sinh thái đô thị cho phép song song dung hòa cả các di sản đô thị dân dã, cận tiến bộ chịu ảnh hưởng của văn hóa châu Âu, cùng các truyền thuyết, huyền thoại, nếp sống văn hóa truyền thống song luôn phát triển với đặc trưng văn hóa riêng. Các môi trường cảnh quan kiến trúc thành phố, các loại hình kiến trúc nhà cửa trong khoảng làng cổ lỗ, phường cổ hủ, khu phường cũ được gìn giữ và chuyển hóa thích hợp. Phần nhiều được đan xen phối hợp để phân thành một toàn bộ thích hợp, hòa quyện với cảnh quan, cây trồng, mặt nước.
Quy hoạch nhà cửa cao tầng và nhà đất kiến trúc mới ven sông tại TP HCM.
Phát huy trị giá phiên bản sắc kiến trúc từ quy hoạch đô thị
Tổng thống Pháp Francois Mitterand – nhà chính trị hàng đầu nhưng cũng là người rất quan tâm đến kiến trúc thị trấn trong chiến dịch quy hoạch tái thiết thủ đô Paris năm 2006 đã phản hồi: “Sự kết hợp trong đô thị chẳng hề tự nhiên mà có. Di sản và dĩ vãng chỉ khắc ghi trong đô thị nếu như nhận mặt và có kế hoạch thực hiện ngay trong khoảng khâu quy hoạch thành phố. Hãy biết tu chỉnh, vì tương lai chẳng thể tự đến mà thị trấn phải sẵn sàng. Không một kiến trúc nào chỉ giới hạn trong việc đề đạt một bí quyết thụ động cái phố hội sản sinh ra nó, không có một nhà cửa đền đài nào lại chỉ có mục đích sử dụng thuần tuý. Đa số các công trình đó đã ghi dấu ấn vào không gian và thời điểm một ý tưởng nào đó về sự hữu dụng, về cái đẹp, về cuộc sống ở thị trấn và cả về mối quan hệ giữa người với người”.
Tại vietnam, mỗi thị trấn trong lịch sử xuất hiện và tạo ra đều chứa đựng phiên bản sắc riêng về kiến trúc. Để kiến lập phiên bản sắc cho thành phố cũng cần sinh ra bộ mặt kiến trúc cảnh quan, kiến trúc thị trấn và kiến trúc tòa tháp để tạo nên hình ảnh thành phố tương xứng trên cơ sở quy hoạch tổ chức môi trường có thể nhận diện và tổ chức cái tinh hoa bạn dạng sắc, song song thu nhận các yếu tố tiến bộ hiện đại trên nhân loại.
Kiến trúc đô thị Việt Nam nói chung đã có những chuyển biến, song cũng phải thừa nhận rằng còn thiếu tính xác lập các yếu tố chủ chốt để tạo dựng bạn dạng sắc thành phố văn minh trên hạ tầng thừa hưởng các yếu tố truyền thống và chọn lựa lọc các tinh hoa của kiến trúc trái đất. Các bài học trải nghiệm quốc tế kiến trúc thế kỷ 20 đã được tổng kết và khẳng định “chỉ có bảo tàng, phát huy các giá trị di sản truyền thống ngay trong khoảng công việc quy hoạch tạo ra thành phố” mới tạo lập được kiến trúc thị trấn hiện đại để phát triển vững bền, trên cơ sở nâng tầm và tạo lập mối quan hệ qua lại giữa những người làm cho công việc quy hoạch xây đắp với kiên trúc sự thiết kế công trình và các nhà quản lý ưng chuẩn công việc quy hoạch định hướng phát trển thị trấn.
Quy hoạch bảo tồn các giá trị phiên bản sắc trong việc lựa chọn các phương thức quy hoạch, thiết kế kiến trúc và xây đắp.
Quy hoạch và kiến trúc có một vai trò quan trọng trong việc giữ giàng và phát huy văn hoá truyền thống và hấp thu kiến trúc mới trong thị trấn hội tân tiến. Văn hóa truyền thống Việt Nam đề cao, câu kết đồng đội, đề cao mái nhà, kính trọng người cao tuổi, tôn trọng trơ tráo tự thị trấn hội, thân thiết với thiên nhiên nhưng trong xu hướng kiến trúc nhà đất hiện thời đã khiến cho giảm sút và mất đi trị giá này.
Lối quy hoạch triệt tiêu các không gian giao thiệp như nhà thờ, vườn dạo, con đường đi bộ, hành lang, tiền sảnh phổ biến cư, thậm chí là không có câu lạc bộ, nơi hội họp, nhà tang lễ như ở đông đảo các tầm thường cư ở TP.HCM hiện giờ là mẫu hình của kiểu kiến trúc phi văn hoá, phá bỏ tính gắn kết tập thể truyền thống. Các quy hoạch phân lô với các hàng rào sắt và bê tông vững chắc thay cho những hàng rào gỗ, dâm bụt có tính ước lệ mang ý tha ma trí hơn đương nhiên sản xuất các kiểu kiến trúc nhà đất theo hướng thờ ơ hờ hững, đôi khi là kênh kiệu. Kiểu cấu trúc thường thấy ở những ngôi nhà cao tầng hình ống trong các đô thị hiện nay khiến cho người cao tuổi cảm thấy trơ trọi và trống trải hơn, trong đa dạng trường thích hợp phụ vương mẹ già biến thành người coi nhà, trông xe. Đối với thành phố vietnam cần loại trừ những kiểu quy hoạch vừa cho phép đơn vị kiến tạo các loại hình nhà đất “tiêu cực” vừa có những kiểu kiến trúc phát triển kiểu “mạnh khách hàng nào nấy sống” mặc dù có cùng huyết tộc và sống tầm thường trong một mái ấm.
Trong xác định phương hướng phát triển thị trấn Việt Nam, chẳng thể xác định mẫu “cấu trúc tiêu biểu” cho các thành phố mà mỗi thị trấn phải từ nhận diện quỹ di sản của mình để tạo dựng cấu trúc thành phố có phiên bản sắc riêng thích hợp với yếu tố kiện kinh tế - xã hội, điều kiện tự nhiên, đặc biệt dân số, trình độ công nghệ công nghệ, văn hóa lịch sử của từng địa phương.
Một trong những tiêu chuẩn quan trọng nhất của thành phố nhân văn được nêu trong tuyên ngôn “Thành phố thế kỷ XXI” của các nhà thị trấn học châu Á tổ chức tại Thái Lan năm 2002 là coi “sự nhiều chủng loại văn hoá như là thế tất và là niềm tự hào, vẻ đẹp của thị trấn tiến bộ”. Các yếu tố văn hoá - kiến trúc muốn được duy trì thì phải có được môi trường cương vực - văn hoá đủ để duy trì và nuôi dưỡng nó. Để duy trì được những nhân tố phiên bản sắc văn hoá truyền thống trong kiến trúc như nhà đất, cảnh quan cộng đồng (cổng, tường rào, tượng đài, vườn cây), các không gian chuyển tiếp, các tòa tháp cộng đồng (chùa, thánh đường, khu vực chợ) cần có các phương thức quy hoạch không gian thành phố hướng tới tạo lập một “tiểu môi trường” trong đó có sự tồn tại của chủ thể cùng các thiết nhạo báng văn hoá của họ trong một thể hợp nhất con người - không gian - kiến trúc.
Đô thị với chuỗi hệ thống tính năng nhiều chủng loại, đan kết của nhiều khu tác dụng được xem là hệ sinh thái riêng – hệ sinh thái đô thị có sự hỗ tương giữa cấu trúc thành phố và không gian thiên nhiên và là hệ sinh thái “động” có chuyển hóa nội tại. Với lịch sử phát triển của các đô thị vn cần phải xem xét đến yếu tố kết hợp giữa hệ sinh thái đô thị với hệ sinh thái nông thôn - sinh thái thiên nhiên của ngoại thành, ngoại thị và của vùng xung quanh.
Để tạo dựng phiên bản sắc thành phố cần nhận mặt và bảo kê hệ khung tự nhiên của đô thị: Rừng thiên nhiên, rừng phòng hộ, vườn Đất nước, sông hồ cây cối và tạo dựng vùng ngoại thành, ngoại thị phù hợp với thị trấn trung tâm. Vấn đề đặt ra là ngoại thành, hệ sinh thái nông nghiệp được sản xuất thế nào để thích hợp với tác dụng từng thị trấn và xây đắp vùng quê mới ngoại thành, ngoại thị không chỉ theo xác định phương hướng xây dựng nông thôn mới nói chung mà còn cần xác định các mục tiêu đặc trưng cho thành phố.
Thế kỷ 21, tân tiến hoá là một xu hướng không thể cưỡng lại. Quy hoạch thành phố cần là cơ sở để chọn các loại hình nhà cửa kiến trúc tiêu biểu có ý nghĩa nhất. Công tác quy hoạch cần nhận diện và sa thải các yếu tố chung mà bảo tồn các giá trị mấu chốt nhất của bạn dạng sắc đô thị, dành một phần môi trường để hấp thụ các loại hình kiến trúc mới đương đại và của mai sau. Có thể xem đô thị là một cơ thể sống, với các phần cũ thoái hóa mất đi, các phần mới phát triển. Một quy hoạch thị trấn sẽ bị phá vỡ vạc nếu ấp ủ đồm quá phổ quát cái cũ và cái mới một cách thức lộn xộn, thiếu lựa chọn lọc. Đô thị chỉ nên giữ lại những gì tinh túy nhất của dĩ vãng và những dấu ấn tiêu biểu của lịch sử.
Các đô thị Việt Nam dù lớn như TP.HCM, Hà Nội với nhựa sống năng động và trẻ trung phải mở cửa để đón cái mới, để hội nhập. Do đó, việc bảo tàng nguyên trạng và cục bộ là yếu tố chẳng thể. Phổ quát kiến trúc sư đã cố gắng copy những đầu đao, con rồng, mái dốc hay bố cục theo phong thủy vào trong các nhà cửa của chính mình và coi đó là phiên bản sắc văn hoá dân tộc trong kiến trúc nhưng đều thất bại bởi cấu trúc quy hoạch thị trấn mới không cho phép có đủ các yếu tố để một công trình kiến trúc truyền thống sống sót như trước do thiếu các yếu tố môi trường, quỹ đất, cảnh quan. Chính vì thế ở các thị trấn lớn người ta cần phải lựa chọn cái gì trong văn hoá truyền thống để đưa vào kiến trúc nhưng vẫn bảo đảm được tính thẩm mỹ, sự kết hợp và không khiến giảm đi các công năng cần có. Những cụ thể này có thể ở trong trang trí nội thất, những tuyến phố nét bên kiểu dáng tiền và cũng có khi ở các bố trí cảnh quan ngoại thất như tượng, phù điêu, cây cảnh, bậc thang, tường bao…
Kiến trúc thành phố Việt Nam nói tầm thường đã có những chuyển biến, song cũng phải công nhận rằng còn thiếu tính xác lập các nhân tố mấu chốt để kiến lập phiên bản sắc đô thị hiện đại trên cơ sở thừa hưởng các yếu tố truyền thống và chọn lọc các tinh hoa của kiến trúc quả đât. Các bài học trải nghiệm quốc tế kiến trúc thế kỷ 20 đã được tổng kết và khẳng định “chỉ có bảo tàng, phát huy các giá trị di sản truyền thống ngay trong khoảng công tác quy hoạch phát hành đô thị” mới kiến lập được kiến trúc thị trấn tân tiến để phát triển bền vững, trên cơ sở nâng tầm và tạo lập mối quan hệ qua lại giữa những người khiến cho công việc quy hoạch xây dựng với kiến trúc sư kiến tạo nhà cửa và các nhà điều hành thông qua công việc quy hoạch xác định phương hướng phát trển thành phố.
Xem thêm: máy bơm dân dụng giá rẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét