Lò gốm Hưng Lợi (huyện 8) là di tích khảo cổ lỗ học độc nhất vô nhị trong nội thành TP HCM nhưng đang bị bỏ không, giống nơi chứa rác.
Bí quyết trung tâm TP HCM gần 10 km, lò gốm cổ Hưng Lợi (phố 16, huyện 8) là một trong nhị di tích khảo cổ lỗ cấp giang sơn.
Nằm trong con hẻm quanh co, lò gốm là bãi đất rộng khoảng 800 m2, cây trồng chen chúc được bao bọc bởi bức tường cao 2 m. Đằng sau chiếc cổng lớn nhưng không có cửa là ngổn ngang gạch, đất nung, mảnh sành... Những gò ụ vốn là nơi đặt lò nung ngày xưa hiện đổ nát, nằm cạnh gần chục ngôi mộ. Phần đất trống sát khu dân cư được người dân tận dụng phơi quần áo, trồng rau.
Qua các công trình khảo cũ rích, nghiên cứu, lò gốm được xác định có tuổi đời hơn 300 năm, khắc ghi vết tích lịch sử, văn hoá thuở Sài Gòn sơ khai. Sau 20 năm kiếm được bằng thừa nhận, di tích này đã trở nên hoang truất phế, không thể nhận ra một làng nghề phát triển đặc sắc kéo dài mấy trăm năm.
Cổng dẫn tham gia lò gốm cũ rích ở Sài Gòn. Ảnh: Duy Nai lưng.
Bà Thu (46 tuổi) sống gần đó kể, hơn 20 năm trước cơ quan chức năng nhận thấy lò gốm, tổ chức khai quật. Họ khiến cho mái che bằng tôn cho khu lò nung nhưng một thời điểm sau xuống cấp, rồi bị trộm toá tháo dỡ vì không ai chăm nom.
"Mấy năm trước khu đất là nơi tụ tập của người nghiện, các lực lượng công ty đá gà ăn tiền. Công an khiến cho riết mới đỡ được tệ nạn nhưng người địa phương vẫn mang rác tham gia đây bỏ. Giờ nó là bãi đất hoang", bà Thu nói.
Ông Lê Minh Tâm – Phó chủ tịch UBND xã 16 (quận 8) – cho nhân thức, khu di tích lò gốm Hưng Lợi được bắt đầu khảo cổ hủ quá trình 1997-1998. Hiện di tích này bị hư hỏng nặng, rơi tham gia cảnh hoang tàn, nhưng do không xin được kinh phí duy tu, tu sửa nên địa phương cũng bất lực.
"Đến cái cổng sắt dẫn tham gia trong lò gốm di tích bị hư hỏng bản thân mình xin kinh phí để sửa chữa cũng không được. Xã kiêu hãnh có một di tích cấp non sông nhưng lại không người nào nhân thức, không có khách tới thăm quan... nghĩ cũng chạnh lòng", ông Tâm nói.
Chỉ vào tấm bằng thừa nhận di tích lò gốm Hưng Lợi treo ở hội trường UBND xã, ông Tâm cho hay: "Chúng tôi cũng muốn treo cái bằng tại nơi nó được công nhận nhưng mang xuống đó không nhân thức treo ở đâu, không khéo trộm nó lại lấy mất".
Theo UBND phường 16, khu di tích lò gốm Hưng Lợi đang dính mâu thuẫn chủ quyền với người thiếu nữ 61 tuổi ngụ gần đó. Quận 8 từng lập phổ biến đoàn công tác để xác định, cắm mốc nhãi con giới nhưng bà này không đồng tình vì cho đây là khu đất gia đình có độc lập từ năm 1946-1947. Nếu như muốn lập khiến di tích, nhà nước phải có cách thức bồi thường. Hiện, bà này vẫn tiếp tục khiếu kiện.
Bãi đất hoang với cây cối chi chít cùng mồ mả. Ảnh: Duy È.
Địa danh Lò Gốm được nhắc tới đầu tiên trong sách "Gia Định thành thông chí" của Trịnh Hoài Đức khi có sự kiện đào kênh Ruột Ngựa năm 1772. Trong bản đồ thành Gia Định vẽ năm 1815 cũng ghi địa danh Xóm Lò Gốm ở khoảng làng Phú Lâm - Phú Định.
Một số tài liệu của Pháp cũng biểu hiện làng gốm có hơn 30 lò dồn vào một chỗ ở làng Hòa Lục, Phú Định, Cây Mai… Nơi đây có những item nhiều người biết đến, cung cấp cho Sài Gòn và các tỉnh giấc miền Tây.
Khu lò gốm có cấu trúc khá phức hợp, do có ba thời kỳ đóng hộp gồm ba lò nối liền, chồng lên nhau. Lò Hưng Lợi cũng có ba hàng ngũ vật phẩm chính trong khoảng lu, siêu, chậu bông tới các sản phẩm men xanh trắng và men nhiều màu như tô, đĩa, lư hương, ấm trà, thìa ...
Khoảng đầu những năm 1940 những lò gốm, lò gạch ngói sau cùng của xóm đã xong hoạt động do thời kỳ thành phố hoá mạnh kèm với những sự kiện chính trị. Các làng nghề bị đẩy ra vùng ven, hoặc phải chuyển địa bàn chế biến ra các thức giấc lân cận, dường chỗ cho những trọng tâm thương mại, thị trấn chợ.
Lò gốm khi được khai quật năm 1998. Ảnh: Tư liệu.
Đợt dò xét tham gia 04 tuần 4/1997 tại lò gốm Hưng Lợi cho thấy di tích là một gò đất cao khoảng 5 m. Trên gò có hai cây keo già, me cùng nhiều cây xanh hoang dại… Vòng vèo gò là vùng đất trũng có nhiều ao nhỏ - dấu tích khai thác đất làm gốm. Phía Nam khu di tích bị sụp, phía Bắc đã bị người địa phương san phẳng khiến khu nghĩa địa bé.
Hiện lò gốm Hưng Lợi là di tích khảo cũ rích học độc nhất vô nhị trong nội thành Sài Gòn được khai quật và công nhận là di tích khảo cổ lỗ học cấp tổ quốc.
Xem nhiều hơn: tin tổng hợp
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét