Trump bỏ TPP, châu Á sẽ cần gì để thay thế?

Sau khi Trump khẳng định rút khỏi TPP, một hiệp nghị thay thế nó sẽ phải bao hàm cả các chỉ tiêu kế hoạch và chính trị chứ không đơn thuần chỉ là về kinh tế.

Đoạn ghi hình Biểu tình chống Trump ngày càng lớn Các cuộc biểu tình chống Trump kéo dài sang ngày thứ 5, tiềm tàng nhiều nguy cơ bạo loàn sau bầu cử.

Trong suốt chiến dịch tranh cử, ông Donald Trump liên tiếp chỉ trích Hiệp định Công ty đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) là vấn đề tồi tệ với nước Mỹ. Ngày 22/11, ông khẳng định hành động trước tiên sau khi chính thức biến thành tổng thống sẽ là rút Mỹ khỏi TPP.

Các đồng chí căn bản của Mỹ, sau công đoạn theo dõi trong sợ hãi, không thể không thuyệt vọng trước quyết định đảo ngược lịch trình xây đắp TPP của Trump. Người đầu tiên trong đội ngũ này là Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Ông đã cố gắng vượt qua sự phản đối trong nước để đi lại quốc hội ưng chuẩn TPP.

Những người Mỹ phản đối TPP. Ảnh: Reuters.

Sau khi bị Trump chính thức "tạt gáo nước lã", Thủ tướng Abe tuyên bố trong thất vọng: "TPP sẽ chết giả dụ không có sự nhập cuộc của Mỹ".

Đối với Australia, TPP có ý nghĩa quan trọng về "cam đoan ý tưởnrg" như lời Thủ tướng Malcolm Turnbull đã chắc chắn. Ông nói việc TPP đi tham gia hiệu lực sẽ phục vụ ích lợi tổ quốc của nước này. Dĩ nhiên, sau phát biểu chắc nịch của Trump, khu vực dấy lên nghi vấn mới: Nếu không có TPP thì Thái Bình Dương sẽ cần gì và Mỹ sẽ "thông minh" ra vấn đề gì để thay thế TPP?

Không chỉ là thoả thuận thương mại

Trong số những chương trình, sáng kiến khởi hành trong khoảng chế độ xoay trục của Tổng thống Obama, TPP là một nỗ lực quan trọng nhằm biểu hiện cam đoan cam kết rằng nước Mỹ luôn tuân thủ các nguyên lý cần thiết của hòa bình thương mại và nền kinh tế mở để đem đến lợi ích tầm thường cho các mối quan hệ.

Dĩ nhiên, ngay trong nội bộ giang sơn chủ xướng nó vẫn có sự phản đối dữ dội, không chỉ từ Trump mà từ phe Dân chủ như ông Bernie Sanders và bà Hillary Clinton, người từng mạnh khỏe khẳng định ủng hộ TPP.

Là một thoả thuận thương mại mênh mang, bao gồm phổ biến ngành nghề chủ chốt giữa 12 nền kinh tế, TPP hướng tới cắt giảm thuế quan với hàng hoá đóng hộp và nông nghiệp; hợp nhất cách tiếp cận về chiếm hữu trí tuệ; tạo lập cách thức trọng tài phân xử cho phép chủ đầu tư khởi kiện một chính phủ nếu như non sông đó vi phạm nội dung hiệp nghị. Dĩ nhiên, sẽ là sai trái nếu như chỉ chú ý TPP thuần tuý về ý nghĩa kinh tế.

TPP được kỳ vọng đem lại giá trị kinh tế to lớn cho những nước nhập cuộc. Ảnh: CNN.

TPP được hiểu ngầm như một không gian kinh tế do Tổng thống Obama nỗ lực xây đắp suốt nhiệm kỳ đầu nhằm tái thăng bằng các nguồn lực chiến lược của Mỹ hướng về Thái Bình Dương trong bối cảnh China trỗi dậy.

Sự tái thăng bằng này bao gồm tái vấn đề chỉnh khai triển các nguồn lực quân sự, tăng thêm đầu cơ tham gia các nguồn lực ngoại giao và thông qua TPP để chăm sóc các ích lợi kinh tế của Mỹ ở khu vực. Để đạt mục đích này, TPP bao gồm những bạn bè truyền thống của Mỹ như Australia và Nhật Bản cùng những người bạn mới ở khu vực Đông Nam Á, nhưng không bao gồm Trung Quốc.

Bởi vậy, khi ông Trump quyết định đảo ngược chế độ của Tổng thống Obama và huỷ bỏ TPP thì nó không chỉ gây ra hậu quả kinh tế mà cả tác động về kế hoạch và chính trị. Lòng tin về nước Mỹ như một đối tác tin yêu về kinh tế và kế hoạch đã bị lung lay. Trump tỏ ý muốn áp đặt thuế quan lên các mặt hàng TQuốc xuất khẩu tham gia Mỹ, nhưng nhịn nhường như không đon đả đến hậu quả của một xung chợt thương mại với những đối tác làm ăn của Mỹ.

Một thoả thuận mới để thay thế TPP, với các trị giá to lớn do cấu kết nguồn lực của những quốc gia là bằng hữu và công ty đối tác của Mỹ, sẽ phải biểu lộ rõ những mặt chiến lược và chính trị.

Hình như Mỹ chủ xướng TPP thì TQuốc xây đắp thoả thuận riêng của nước này, Hiệp nghị Công ty đối tác Kinh tế Trọn vẹn Khu vực (RCEP), xây dựng một môi trường thương mại bao trùm Nam và Đông Á nhưng vứt bỏ Mỹ. Buộc phải này đang trong quá trình dàn xếp và chắc chắn nó sẽ chiếm được sự đon đả phổ quát hơn từ các nước đã kết thúc đàm phán TPP.

Hiệp định RCEP của China có thể thu được rộng rãi sự ân cần hơn sau khi Trump rút Mỹ khỏi TPP. Ảnh: Channel3000.

Là nước thuộc hàng ngũ 20 nền kinh tế hàng đầu (G20) nhưng không tham gia TPP, Indonesia tự mình đề xuất một hướng đi khác.

Tại hội nghị APEC vừa hoàn thành tuần qua ở Peru, Phó tổng thống Indonesia M. Jusuf Kalla đề nghị một hàng ngũ thích hợp tác kinh tế bao gồm 10 quốc gia ASEAN cùng Đoàn kết Thái Bình Dương gồm 4 nước nhà Trung và Nam Mỹ.

Một mối hòa hợp như vậy sẽ giúp các nước ASEAN thời cơ dẫn đầu, trong bối cảnh Mỹ có thể rút dần khỏi khu vực và TQuốc tiếp diễn tăng thêm ảnh hưởng.

Có còn hơn không

Khi đưa ra bắt buộc này, nhà chỉ đạo Indonesia tỏ rõ ý kiến cân bằng với cả Mỹ và China, phần nào bộc lộ sự quan ngại của Đông Nam Á với nhị cường quốc này trong bối cảnh bây chừ.

Bên cạnh đó, Jakarta có vẻ chưa tham mưu kỹ càng với các quốc gia thành viên ASEAN trước khi lên tiếng, nhưng họ chắc chắn sẽ chiếm được sự ủng hộ từ một số nước bao gồm Philippines. Điều này khởi hành trong khoảng việc Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã phổ quát lần tỏ rõ ý định muốn hạn nhạo báng quan hệ và "xa lánh" nước Mỹ.

Ngay cả những thành viên ASEAN vốn có quan hệ ngặt nghèo với Mỹ, như Singapore, giờ đây sẽ phải cân nhắc những buộc phải hiệp định thương nghiệp mới trên cơ sở rằng chúng sẽ đem lại những lợi ích cố định còn hơn là không gì cả.

Việc Trump tuyên bố rút khỏi TPP tạo nên một lo âu rằng các nước không thể nhân thức trước được sắp tới đây Mỹ sẽ làm cho những gì. TPP dù bị phổ biến ý kiến chỉ trích nhưng sau cùng vẫn là một item truyền thống của ngoại giao Mỹ, với những chỉ tiêu truyền thống.

Việc rút khỏi TPP là tín hiệu cho thấy Trump đặt rất ít sự coi trọng trong giữ lời hứa hẹn với các bên - điều mà vị tỷ phú có thể cho là chẳng đem lại trị giá gì. Điều này khiến chính sách của các nước với Mỹ dưới một "triều đại Trump" cũng trở thành tinh vi hơn.

Và một khi Trump chính thức mở đầu nhiệm kỳ tổng thống, các quốc gia ở châu Á - Thái Bình Dương sẽ phải học cách thức quan hệ với một siêu cường không chỉ hẹp hòi mà còn thất thường.

Trump sẽ rút Mỹ ra khỏi TPP trong ngày đầu nhậm chức Rút Mỹ ra khỏi TPP là một trong những nội dung hành động đầu tiên sau khi chính thức nhậm chức, ông Donald Trump chia sẻ trong một đoạn ghi hình trên Facebook sáng 22/11 (giờ Hà Nội).

Rút khỏi TPP: Trump đang bỏ rơi châu Á? Việc Donald Trump muốn Mỹ rút khỏi hiệp nghị TPP sẽ có những ảnh hưởng lớn đối với tình hình của châu Á - Thái Bình Dương. Mỹ có thể sớm mất địa điểm chi phối ở khu vực.

Có thể bạn quan tâm: tin thời sự